Αρχές Στρατηγικής Ανάπτυξης Οικοτουρισμού στα Λευκά Όρη

Λαμβάνοντας υπόψη τις εισηγήσεις των συμμετεχόντων κατά τη διάρκεια των συμμετοχικών διαδικαασιών καθώς και τις προτεινόμενες αρχές οικοτουριστικής ανάπτυξης που είχαν προταθεί στην 1η Αναφορά της Πιλοτικής Δράσης καταλήξαμε σε ένα πρωτογενές σχέδιο Βασικών Αρχών Στρατηγικής Ανάπτυξης Οικοτουρισμού (ΑΣΑΟ) στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς και Σχεδίου Δράσης (ΣΔ) στρατηγικής ανάπτυξης οικοτουρισμού στον Εθνικό Δρυμό Σαμαριάς.

• 1η ΑΡΧΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Προστασία, Ενίσχυση και Υποστήριξη της Ποιότητας της Ζωής της Τοπικής Κοινωνίας

• ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ

1. Ανάπτυξη, εδραίωση και δυναμική λειτουργία στρογγυλής τράπεζας (forum), αποτελούμενη κατά βάση από εκπροσώπους της τοπικής κοινωνίας και φορείς που σχετίζονται με τον οικοτουρισμό σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, για την δυναμική θεώρηση της στρατηγικής οικοτουρισμού στην περιοχή των Λευκών Ορέων. Το forum θα μπορεί να είναι άτυπο όργανο που θα συνεδριάζει τουλάχιστον μια φορά το χρόνο σε διαφορετικό μέρος της περιοχής του Εθνικού Δρυμού όπου θα αναπτύσσει ζητήματα που άπτονται του οικοτουρισμού στα Λευκά Όρη.
2. Ανάπτυξη Οικοτουριστικών Πακέτων μέσω της συνεργασίας των τοπικών επιχειρήσεων σε κάθε χωρική ενότητα του Εθνικού Δρυμού. Η συνεργασία – δικτύωση μεταξύ των επιμέρους SME’s (Small and Medium Enterprises) παροχής προϊόντων και υπηρεσιών της περιοχής θα προσδώσει ένα επιπρόσθετο κύρος σε ένα οικοτουριστικό πακέτο, αποδίδοντας την πολιτισμική ταυτότητα της περιοχής σε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο. Η δικτύωση δεν είναι ανάγκη να περιβληθεί συγκεκριμένης νομικής μορφής.
3. Ενθάρρυνση της απασχόλησης ντόπιων κατοίκων σε επιμέρους τομείς του οικοτουρισμού. Η απασχόληση ντόπιων κατοίκων θα δημιουργήσει επιπρόσθετες θέσεις απασχόλησης στην περιοχή ενώ θα ενισχύσει και το πολιτισμικό υπόβαθρο κάθε οικοτουριστικού πακέτου.
4. Ενίσχυση της τοπικής πρωτογενούς οικονομίας μέσω της ένταξης αγροκτηνοτροφικών δραστηριοτήτων σε οικοτουριστικές δραστηριότητες. Η ένταξη επιλεγμένων αγροκτηνοτροφικών, μελισσοκομικών ή άλλων δραστηριοτήτων του πρωτογενούς τομέα ως διακριτές δράσεις στο πλαίσιο οικοτουρστικών πακέτων θα προσδώσει επιπλέον εισόδημα στην τοπική κοινωνία ενώ θα ενισχύσει και το πολιτισμικό προφίλ του οικοτουρισμού στην περιοχή.

• 2η ΑΡΧΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Προστασία και Προβολή του Φυσικού και Πολιτισμικού Περιβάλλοντος του Εθνικού Δρυμού

• ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ

1. Συνέχιση Προγράμματος Καταγραφής και Εποπτείας στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος του Εθνικού Δρυμού και προώθηση των αποτελεσμάτων σε επιλεγμένους προορισμούς διεθνώς για την προσέλκυση επισκεπτών με κύριο στοιχείο επιλογής προορισμού, το φυσικό περιβάλλον. Οι δράσεις καταγραφής και γενικότερα εποπτείας των ειδών και οικοτόπων του Εθνικού Δρυμού και η προβολή τους σε όσο το δυνατόν περισσότερους φορείς προβολής, εκτός από το προφανές επιστημονικό ενδιαφέρον, θα αποτελέσει πόλο έλξης για επισκέπτες που επιλέγουν προορισμούς σύμφωνα με την ιδιαιτερότητα των στοιχείων της φύσης.
2. Ενημέρωση και Εκπαίδευση των τοπικών τουριστικών επιχειρήσεων σε θέματα καλών πρακτικών μείωσης του περιβαλλοντικού κόστους από τη λειτουργία τους. Το προφίλ του οικοτουρίστα υπαγορεύει την επιλογή οικοτουριστικών προορισμών και υποδομών που αποδεδειγμένα κάνουν βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων. Παράλληλα, η εφαρμογή πρακτικών μείωσης του περιβαλλοντικού κόστους από τη λειτουργία εκάστης τουριστικής υποδομής θα ενισχύσει την οικονομικότητα της επιχείρησης. Όλες οι δραστηριότητες ανάπτυξης οικοτουρισμού θα πρέπει να στηρίζονται στους κανόνες της φύσης,
3. Δημιουργία (όπου τεκμηριωμένα απαιτείται) με έμφαση σε μεθόδους χαμηλού κόστους, υποδομών περιβαλλοντικής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης και ελάχιστης οπτικής όχλησης καθώς και συντήρηση των υφιστάμενων. Ταμπέλες και σηματοδότηση περιβαλλοντικού περιεχομένου, προσαρμοσμένες στο φυσικό περιβάλλον και την ιδιομορφία της περιοχής με στοχευμένο περιεχόμενο, μινιμαλιστικά φυλλάδια, ανάπτυξη και διάδοση ηλεκτρονικών εφαρμογών περιβαλλοντικής ενημέρωσης (π.χ. εφαρμογές έξυπνων κινητών) κ.α. θα προβάλουν με σαφήνεια και επάρκεια τις πληροφορίες που αναζητά ένας οικοτουρίστας ενώ παράλληλα θα δίδουν ένα σαφές μήνυμα ανάπτυξης και εφαρμογής βιώσιμων μεθόδων προβολής.
4. Δημιουργία και προώθηση χερσαίων και υποβρύχιων διαδρομών ερμηνείας περιβάλλοντος. Οι διαδρομές ερμηνείας περιβάλλοντος και ειδικά οι υποβρύχιες διαδρομές, θα τοποθετήσουν τα Λευκά Όρη στο χάρτη των σύγχρονων προορισμών οικοτουρισμού ενώ παράλληλα θα δράσουν ως ένα έμμεσο μέσο προστασίας ευαίσθητων περιοχών.
5. Προσαρμογή των οικοτουριστικών προϊόντων στις διαχειριστικές απαιτήσεις του Εθνικού Δρυμού. Οποιαδήποτε οικοτουριστική δραστηριότητα οφείλει να είναι απόλυτα προσαρμοσμένη στους στόχους και τις επιταγές του Διαχειριστικού Σχεδίου της περιοχής και των προβλέψεων των όρων χρήσης γης και φυσικών πόρων.
6. Ενσωμάτωση φιλικών μεθόδων μετακίνησης ως ενδογενές στοιχείο σε κάθε οικοτουριστικό πακέτο. Η χρήση μεθόδων μετακίνησης φιλικών προς το περιβάλλον (π.χ. ποδήλατο) θα προσδώσει ένα σημαντικό κύρος σε έ να οικοτουριστικό πακέτο, θα αποτελέσει μια ενδιαφέρουσα και επιζητούμενη δραστηριότητα ενώ παράλληλα θα μειώσει το περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος του πακέτου
7. Επαναπροσδιορισμός της αυθεντικής πολιτισμικής ταυτότητας της περιοχής από τις τοπικές επιχειρήσεις παροχής προϊόντων και υπηρεσιών τουρισμού. Τα οικοτουριστικά πακέτα οφείλουν να αναδεικνύουν την πολιτισμική ταυτότητα της περιοχής. Οι οικοτουρίστες επιλέγουν αυτούς τους προορισμούς με στόχο να έρθουν σε επαφή με την τοπική κουλτούρα, τη γαστρονομία, την αρχιτεκτονική, τις μεθόδους παραγωγής κ.λπ. Οι υποδομές τουρισμού οφείλουν να προβάλλουν με άμεσο τρόπο αυτό το προφίλ, αποφεύγοντας την προσαρμογή στις συνήθειες των τουριστών αλλά «επιβάλλοντας» την ιδιαιτερότητα της ταυτότητας τους.
8. Ενσωμάτωση της αυθεντικής πολιτισμικής ταυτότητας σε κάθε νέα υποδομή τουρισμού.
9. Ανάπτυξη και προώθηση οικοτουριστικού προϊόντος, με οικονομικά ανταποδοτικά οφέλη στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Μια από τις πρακτικές που εφαρμόζεται διεθνώς σε τουριστικά προϊόντα που υλοποιούνται σε προστατευόμενες περιοχές είναι η άμεση σύνδεση μέρους των εσόδων της πώλησης του προϊόντος με δράσεις προστασίας και ανάδειξης του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής. Έτσι, η μεταφορά ενός ποσοστού της τάξης του 5% ή και μικρότερο, από τα καθαρά έσοδα της πώλησηςτου τουριστικού προϊόντος σε δράσεις π.χ. καθαρισμού και σήμανσης μονοπατιών, προστασίας άγριας ζωής κ.λπ. και η γνωστοποίηση αυτής της διαδικασίας στους υποψήφιους οικοτουρίστες του πακέτου θα ενισχύσει το φιλοπεριβαλλοντικό προφίλ του προϊόντος.
10. Συντήρηση και αναβάθμιση των υπαρχόντων υποδομών με έμφαση στα μονοπάτια και τις παραδοσιακές δομές τυροκομίας (μιτάτα). Οι δομές αυτές θα προσδώσουν σημαντικό πλεονέκτημα στη στρατηγική ανάπτυξης του οικοτουρισμού ως αναπόσπαστο πολιτισμικό κεφάλαιο του τόπου.

• 3η ΑΡΧΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Ανάπτυξη και δυναμική βελτίωση της Οικοτουριστικής Εμπειρίας

• ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ
• Ανάπτυξη και προώθηση οικοτουριστικών πακέτων για μικρές ομάδες και στοχευμένους αποδέκτες. Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην υποκατάσταση της τουριστικής έννοιας από την έννοια του ταξιδίου. Ο οικοτουρισμός δεν θα υποκαταστήσει την υπάρχουσα μορφή τουρισμού. Αντίθετα θα την ενισχύσει και θα τη βελτιώσει. Οι δραστηριότητες που εμπίπτουν στο πεδίο του οικοτουρισμού υλοποιούνται ποιοτικότερα σε μικρές ομάδες ενώ πρέπει να είναι προσαρμοσμένες στο προφίλ του οικοτουρίστα που τις επιλέγει.
• Ανάπτυξη και προώθηση οικοτουριστικών πακέτων με γνώμονα την ποιοτική παροχή εμπειριών, προϊόντων και υπηρεσιών σε εύλογο χρονικό διάστημα και λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες της περιοχής και τις εμπειρίες που προσφέρονται περιφερειακά. Είναι πέραν πάσης αμφισβήτησης ότι οι οικοτουρίστες που θα επιλέξουν τα Λευκά όρη, και ιδιαίτερα αυτοί που προέρχονται από αγορές του εξωτερικού, θα προσπαθήσουν να συνδυάσουν την εμπειρία τους με επίσκεψη και σε άλλους τοπικούς, περιφερειακούς ή Εθνικούς προορισμούς (Κνωσός, πόλη Χανίων, πόλη Ρεθύμνου, Ακρόπολη κ.λπ.). Κάθε οικοτουριστικό πακέτο θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη αυτό το γεγονός και να προσαρμόζει τα χρονικά όρια αντίστοιχα. Το γεγονός αυτό προβάλλει επιπλέον απαιτήσεις στην περίπτωση των Λευκών Ορέων.
• Προσπάθεια ανάπτυξης συνδυαστικών δραστηριοτήτων (βουνό – θάλασσα, άθληση – γαστρονομία, δραστηριότητες ημέρας – νύκτας) σε κάθε οικοτουριστικό πακέτο. Τα Λευκά Όρη έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν πληθώρα εμπειριών. Η συμπερίληψη σε ένα πακέτο όσο το δυνατόν περισσότερων δραστηριοτήτων, σε μια ισόρροπη ανάπτυξη θα αναδείξει την ταυτότητα της περιοχής.
• Διαρκής εκπαίδευση των τοπικών επιχειρήσεων στις τάσεις της παγκόσμιας αγοράς οικοτουρισμού από εξειδικευμένους φορείς στον τομέα του τουρισμού γενικότερα. Η οικοτουριστική αγορά, όπως κάθε αγορά τουρισμού, είναι ευμετάβλητη και στηρίζεται ισχυρά σε κοινωνικούς, πολιτικούς και οικονομικούς παράγοντες τόσο της χώρας προορισμού όσο και των χωρών προέλευσης. Οι επιχειρηματίες της περιοχής θα πρέπει να είναι διαρκώς ενήμεροι για τις τρέχουσες τάσεις της αγοράς ώστε να λαμβάνουν έγκαιρα τις οποιεσδήποτε αποφάσεις προσαρμογής των προϊόντων τους.
• Διαρκής καταγραφή των απόψεων των οικοτουριστών, βέλτιστη προσαρμογή στις απαιτήσεις των οικοτουριστών, ανάπτυξη συστήματος εξυπηρέτησης επισκέπτη «μετά την εμπειρία» (after sales). Οι επιχειρήσεις παροχής τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών οφείλουν να καταγράφουν τις απόψεις των χρηστών τόσο κατά τη διάρκεια της χρήσης των προϊόντων όσο και μετά το πέρας της ώστε να είναι σε θέση να κάνουν τις απαραίτητες προσαρμογές και βελτιώσεις. Η παροχή ενός συστήματος εξυπηρέτησης επισκέπτη «μετά την εμπειρία» (after sales) θα ενισχύσει σημαντικά την εμπιστοσύνη του επισκέπτη και θα δράσει θετικά στην προώθηση της επιχείρησης.
• Ανάπτυξη και ενσωμάτωση σύντομων δράσεων οικοτουρισμού (μικρά οικοτουριστικά πακέτα) στις υφιστάμενες υπηρεσίες μαζικού τουρισμού. Τα πακέτα οικοτουρισμού δεν προορίζονται να υποκαταστήσουν την υπάρχουσα μορφή τουριστικού προϊόντος στα Λευκά Όρη. Αντίθετα στόχος είναι να δράσουν συνεργατικά και βελτιωτικά. Υπό αυτό το πρίσμα, η ένταξη στις υφιστάμενες υπηρεσίες τουρισμού, σύντομων δραστηριοτήτων οικοτουρισμού θα βελτιώσει σημαντικά την παρερχόμενη εμπειρία σε επιχείρησης που δεν στοχεύουν να τροποποιήσουν το υφιστάμενο σχήμα τους.
• Ανάληψη της ευθύνης προστασίας και διαχείρισης του φυσικού χώρου που περιβάλλει κάθε μικρομεσαία τουριστική επιχείρηση (SME) υπό ένα κοινό σύστημα διαχείρισης.  
• Ενσωμάτωση της έννοιας του εθελοντισμού στα οικοτουριστικά προϊόντα

• 4η ΑΡΧΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Προώθηση της Οικοτουριστικής Εμπειρίας

• ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ

1. Πιστοποίηση των τοπικών υπηρεσιών και προϊόντων οικοτουρισμού σε ένα σύστημα πιστοποίησης ποιότητας. Η πιστοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών σε ένα σύστημα δρα γενικά θετικά σε προωθητικό επίπεδο και βελτιώνει την εμπιστοσύνη του πελάτη προς τον πάροχο. Το σήμα ποιότητας προϊόντων και υπηρεσιών που ανέπτυξε ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού μπορεί να αποτελέσει μια άμεση, χωρίς οικονομικό κόστος λύση για επιχειρήσεις που δεν διαθέτουν τα τυπικά προσόντα ή την οικονομική δυνατότητα να πιστοποιηθούν από ένα σύστημα βαρύτερων κριτηρίων.
2. Στοχευόμενη προβολή των φυσικών και πολιτισμικών χαρακτηριστικών της περιοχής σε διεθνή μέσα προβολής οικοτουριστικών προορισμών, με έμφαση σε εφαρμογές διαδικτύου. Το διαδίκτυο έχει αποδειχτεί η βασική πηγή πληροφόρησης των επισκεπτών του Εθνικού Δρυμού Σαμαριάς. Πλέον κρίνεται επιβεβλημένη η δημιουργία μια διαδικτυακής πλατφόρμας όπου όλες οι τουριστικές υποδομές των Λευκών Ορέων θα μπορούν να διαφημίσουν το τουριστικό τους προϊόν καθώς και τα πακέτα οικοτουρισμού που θα θελήσουν να προσφέρουν.
3. Προώθηση των οικοτουριστικών πακέτων σε επιλεγμένους τουριστικούς φορείς και επιχειρήσεις, εθνικές και διεθνείς. Τα πακέτα οικοτουρισμού απευθύνονται σε ένα συγκεκριμένο κοινό και αυτό έχει ως συνέπεια, οι τουριστικοί φορείς που δραστηριοποιούνται σε αυτό τον τομέα να είναι διαφορετικοί από αυτούς τους μαζικού τουρισμού. Επιχειρήσεις, φορείς (ιδιωτικοί και κρατικοί) πρέπει να αναζητήσουν αυτές τις αγορές, να αναπτύξουν δίκτυα και να προωθήσουν το οικοτουριστικό προϊόν. Το MEET project και οι δράσεις που θα αναπτύξει κατά τη διάρκεια και μετά το πέρας του προγράμματος, θα επικουρήσει σημαντικά αυτό το μέτρο.
4. Ανάπτυξη και προβολή ενιαίων οικοτουριστικών προϊόντων από επιχειρήσεις – «ομπρέλες» που έχουν ήδη αναπτύξει ή βρίσκονται σε διαδικασία ανάπτυξης πρότυπων οικοτουριστικών προϊόντων.